Muzeum Ziemi Krzeszowickiej powstało z inicjatywy kilku osób, które w 1975 roku założyły Społeczny Komitet Organizacyjny Izby Regionalnej. Celem działania Komitetu było zebranie regionaliów, uzyskanie lokalu dla ich eksponowania oraz udostępnienie ich do zwiedzania. Aby poszerzyć grono ludzi, zainteresowanych zorganizowaniem placówki muzealnej w Krzeszowicach podjęto działanie zorganizowania Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krzeszowickiej. Zebranie założycielskie zorganizowano w dniu 5 marca 1978 roku.
Nadal jednak były ogromne problemy ze znalezieniem dogodnego miejsca do prezentowania zebranych zbiorów. Dopiero w 1982 r., dzięki lokalnym władzom, SMZK uzyskało niewielki 2 pokojowy lokal w tzw. „starym” Pałacu Potockich. Tam też otwarto pierwszą ekspozycję Izby Regionalnej w Krzeszowicach. Charakter ówczesnej wystawy znacznie różnił się od prezentowanych dziś zbiorów. Wiele uwagi poświęcono wówczas wydarzeniom z życia religijnego społeczności, prezentowano m.in. pamiątki związane z o. Rafałem Kalinowskim, karmelitą bosym, zakonnikiem z klasztoru w Czernej czy też informacje związane z pielgrzymką papieża Jana Pawła II do Polski. Poza akcentami religijnymi część ekspozycji dotyczyła pięćdziesięciolecia nadania praw miejskich Krzeszowicom oraz tradycjom miejscowej Ochotniczej Straży Pożarnej.
Kłopoty z poszukiwaniem odpowiedniej przestrzeni na cele wystawowe zakończyły się w 1984 r., kiedy to Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krzeszowickiej uzyskało dom przy ul. Krakowskiej 30 w Krzeszowicach jako darowiznę ustanowioną testamentem Anny Studenckiej. Nieruchomość ta, zgodnie z wolą donatorki, została przeznaczona na siedzibę Muzeum Ziemi Krzeszowickiej.
Lata 1985-1987 to czas remontu i przebudowy budynku oraz adaptacji poddasza na ekspozycję zbiorów regionalnych. Jako, że prace te były finansowane ze środków gminnych, dlatego też parter został przeznaczony na potrzeby galerii sztuki prowadzonej przez, będący w strukturach gminnych, Krzeszowicki Ośrodek Kultury (w 2006 r. Galeria została przeniesiona do pałacu Vauxhall).
Wiosną 1987 roku na posesji przy ul. Krakowskiej 30, zawisł (istniejący do dziś) drewniany szyld z napisem Muzeum Ziemi Krzeszowickiej. Oficjalne i uroczyste otwarcie placówki miało miejsce 12 grudnia 1987 roku.
Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krzeszowickiej (najstarsza organizacja pozarządowa na terenie miasta i gminy Krzeszowice) nieustannie od ponad 40 lat prowadzi Muzeum Ziemi Krzeszowickiej, zbiera i prezentuje artefakty historyczne i dokumenty związane z ziemią krzeszowicką, inicjuje i wspiera inicjatywy lokalne skupione na pamięci osób i wydarzeń istotnych dla dziejów Krzeszowic i okolic, a także zajmuje się działalnością wydawniczą.
SMZK jest także współwłaścicielem unikalnego dla historii lokalnej budynku, jakim jest Willa Domańskich w Nawojowej Górze. Jest to jeden z niewielu zachowanych niemal w pierwotnym stanie, wraz z bogatym wyposażeniem wnętrz, obiektów zabytkowych na terenie gminy. Obydwa obiekty mają kluczowe znaczenie dla historii lokalnej oraz dziedzictwa kulturowego gminy.
The Museum of the Krzeszowice Land was established on the initiative of a group of people who founded the Social Organizing Committee of the Regional Chamber in 1975. The Committee’s goal was to collect local artifacts, find a suitable exhibition space, and make these items accessible to the public.
To expand the group of people interested in creating a museum in Krzeszowice, the Association of Friends of the Krzeszowice Land was formed on March 5, 1978. However, finding a suitable location for the collection remained a significant challenge. In 1982, thanks to the local authorities, the Association secured a small, two-room space in the so-called „old” Potocki Palace. This marked the opening of the first exhibition of the Regional Chamber in Krzeszowice.
The initial exhibition differed significantly from today’s collections. It primarily focused on religious aspects of the community’s life, including memorabilia related to Father Rafał Kalinowski, a Discalced Carmelite monk from the Czerna monastery, and information about Pope John Paul II’s pilgrimage to Poland. Additionally, the exhibition commemorated the 50th anniversary of Krzeszowice receiving city rights and highlighted the local Volunteer Fire Department’s traditions.
The search for a permanent exhibition space concluded in 1984 when the Association of Friends of the Krzeszowice Land received a house at 30 Krakowska Street as a donation from Anna Studencka’s estate. In accordance with the donor’s wishes, this property was designated as the seat of the Krzeszowice Land Museum.
Between 1985 and 1987, the building underwent renovation and reconstruction to adapt the attic for the exhibition of regional collections. As the renovation was funded by municipal funds, the ground floor was allocated to an art gallery operated by the Krzeszowice Cultural Center. In 2006, the gallery relocated to the Vauxhall Palace.
In the spring of 1987, a wooden sign bearing the inscription „Museum of the Krzeszowice Land” was installed at 30 Krakowska Street. The official opening ceremony for the museum took place on December 12, 1987.
For over 40 years, the Association of Friends of the Krzeszowice Land, the city’s oldest non-governmental organization, has managed the Museum of the Krzeszowice Land. The museum collects and exhibits historical artifacts and documents related to the Krzeszowice region, initiates and supports local initiatives focused on preserving the memory of significant people and events, and engages in publishing activities.
The Association is also a co-owner of the Domańskich Villa in Nawojowa Góra, a unique historical site that remains nearly intact, offering a glimpse into the rich furnishings and interior design of historic buildings in the commune. Both the museum and the villa are crucial for understanding the local history and cultural heritage of the commune.
Co można zobaczyć w Muzeum Ziemi Krzeszowickiej?
1. Zbiór dokumentów dotyczących historii ziemi krzeszowickiej – m.in. kopię aktu lokacyjnego Krzeszowic z 1286 roku, fotografie pierwszych burmistrzów miasta, wizerunki honorowych obywateli, materiały dotyczące rodu Tęczyńskich i Potockich.
2. Wystawę poświęconą legionistom – w tym także popiersie marszałka Józefa Piłsudskiego, obraz Tadeusza Gillerta przedstawiający scenę z 1914 r. umiejscowioną na tyłach budynku krzeszowickiej szkoły podstawowej w chwili rozdania legionistom oręża czy też wizerunek namalowany przez Hannę Pstrągowską-Dubiel, przedstawiający Władysława „Selim” Bruneé, legionistę z Krzeszowic.
3. Zaaranżowane wnętrze stodoły, w której umieszczono narzędzia rolnicze pochodzące z terenu naszej gminy.
4. Wnętrze chłopskiej chaty, gdzie zgromadzono drobne narzędzia gospodarskie, rzeczy służące urządzeniu izby chłopskiej, jak na przykład XIX-wieczna skrzynia krakowska z okolic Rudawy. Umieszczono tu również łóżko należące niegdyś do Andrzeja Stopki, malarza, grafika, absolwenta krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, urodzonego w podkrzeszowickim Siedlcu.
5. Wnętrze umeblowane i ozdobione przedmiotami i pamiątkami pozostałymi i przekazanymi przez darczyńców – Annę Studencką i jej bliskich. Aranżacja wnętrza tworzy atmosferę salonu oraz gabinetu osób należących do rodziny mieszczańskiej. Znajduje się w tu m.in. fotel, patefon, sekretarzyk, a na nim lampa stołowa, stół z zastawą oraz inne bibeloty. Zbiór dopełniają fotografie członków rodziny, w tym wiszący portret Michała Studenckiego „w mundurze sokolim” czy rysunek ołówkiem z 1920 r. przestawiający siostry Zofię i Annę Studenckie.
6. Kącik kąpielowy z wanną oraz akcesoriami należącymi niegdyś do właścicieli tego domu.
7. Pokój Stanisława Czycza, słynnego poety i prozaika z Krzeszowic, urządzony autentycznymi meblami i przedmiotami z jego domu.
8. Dzieła uznanych artystów pochodzących z Krzeszowic: Andrzeja Stopki, Mariana Konarskiego czy Tadeusz Gillerta (w tym jedna z jego licznych konkursowych szopek krakowskich).
9. Kurtynę „Macierz Polska”, przedstawiającą hrabinę Krystynę Potocką obejmującą ramionami uczące się wiejskie dzieci, i trzymającą w ręku płonącą lampę (kaganek oświaty). W tle ukazano krzeszowicki kościół parafialny i ruiny zamku Tęczyn. Kurtyna ta została „cudem” uratowana
z dawnego Pałacu Potockich i w czasie wojny przechowywana była na strychu budynku gminy Krzeszowice. Odnaleziona w latach 70. XX w. przy okazji remontu miejskiego urzędu.
10. I wiele innych…
What can you see in the Museum of the Krzeszowice Land?
1. Historical Collection: Explore a rich collection of documents, photographs, and artifacts that chronicle the history of Krzeszowice. Highlights include a copy of the 1286 location act, portraits of notable figures like mayors and honorary citizens, and materials related to the Tęczyński and Potocki families.
2. Legionnaires’ Gallery: Immerse yourself in the history of Polish legionnaires with a bust of Marshal Józef Piłsudski, a painting depicting a 1914 event, and a portrait of Władysław „Selim” Bruneé, a local legionnaire.
3. Rural Life: Step back in time and experience the life of a rural community. A reconstructed barn showcases traditional agricultural tools, while a peasant’s cottage displays everyday objects and a historic Kraków chest.
4. The interior of a peasant cottage with small farming tools and some furnishing items, such as 19th-century cracovian chest from the Rudawa area. This space also includes a bed that once belonged to Andrzej Stopka, born in Siedlec near Krzeszowice, a painter and graphic artist who graduated from The Academy of Fine Arts in Kraków.
5. Bourgeois Interior: Discover the elegant lifestyle of a bourgeois family. The Studencka family’s living room and office are meticulously recreated, featuring period furniture, a gramophone, and personal belongings.
6. Bathing Corner: Explore a vintage bathing corner with a bathtub and accessories.
7. Stanisław Czycz’s Room: Pay tribute to the renowned poet and prose writer, Stanisław Czycz, in a room furnished with authentic items from his home.
8. Local Art: Admire the works of celebrated Krzeszowice artists like Andrzej Stopka, Marian Konarski, and Tadeusz Gillert, including one of Gillert’s competition nativity scenes.
9. „Macierz Polska” Curtain: Witness a historical artifact, the „Macierz Polska” curtain, depicting Countess Krystyna Potocka and local landmarks.
10. And Much More: Explore the museum’s diverse collection, which continues to grow and evolve.